Anne- Babalar için Yeme Bozuklukları

Yeme bozukluğu ne demektir?

Yemek Bozukluğu duygusal, ilişikisel ve gelişimsel zorlukların ve ihmal edilmişliklerin kişiler üzerinde ortaya çıkardığı komplikasyonların sonucu olarak gelişen bir durumdur. Özellikle ergenlik dönemi anne-babaların dikkatli olması ve çocuklarını gözlemlemeleri gereken bir süreçtir. Yeme bozuklukları aşırı yemeden-hiç yememeye kadar uzanan geniş bir spektrumu kapsar ve tedavi edilmediğinde ölümle sonuçlanabilen nadir psikolojik rahatsızlıklardan biridir.Yeme bozukluklarının nedenleri tam olarak saptanamamakla birlikte; psikolojik, biyolojik ve çevresel etkenler arasındaki etkileşimden kaynaklandığı bilinmektedir. Diğer taraftan, Zayıflığa yüklenen güzellik anlayışı yeme bozukluklarını yaygınlaşmasında önemli bir rol oynamaktadır. Ailede yeme bozukluğu öyküsü, ailesel problemler, travmatik yaşam olayları ve kişilik özellikleri yeme bozukluklarını ortyaya çıkaran faktörlerden bazılarıdır.

Yeme bozukluklarının erken belirtileri:

• Kiloda belirgin bir atrış ya da düşüş
• Sürekil diyet yapma
• Yemek konusunda eskiye oranla daha seçici hale gelme
• Öğün atlama ya da öğün atlama çabası
• Yemek ile ilgili yalan söyleme
• Beslenme ve sağlıklı olmaya yönelik ani ve aşırı ilgi
• Dış görünüş ile ilgili yoğun kaygı
• Yemekten sonra pişmanlık ve suçluluk duyguları
• Aşırı miktarda diyet içecek, su ya da kahve gibi kalorisiz sıvı tüketimi
• Kusma, mide bulantısı, ishal, karın ağrısı şikayetleri
• Tatlı yemekten tamamen kaçınma
• Eskiye göre daha hüzünlü olma, daha çabuk öfkelenme
• Benlik saygısında düşüş
• Mükemmel olma çabası

Anoreksiya Nervosa: Yemek yememe hastalığı olarak da bilinir. Kilo kaybetme ve gittikçe az yemek yemek bu bozukluğun önemli bir özelliğidir. Çarpık beden imgesinin sonucu olarak, kişi ne kadar zayıflarsa zayıflasın kendisini kilolu görmeye devam eder.

• Kilo almaktan aşırı korkar
• Kişinin kendilik değeri ne kadar zayıf olduğuyla orantılıdır
• Yemekle ilişkisi ileri derecede hasarlıdır, uzun uzun öğünleri planlar, yalnızken yemeyi tercih eder
• Tabağındaki yiyecekleri küçük parçalara bölme, bazen bu yiyecekleri biriktirme, başkasıyla birlikte yiyorsa yiyecekleri saklama ve atma, değişik tatları karıştırma dikkati çeker
• Yediği miktarı aşırı kısıtlar
• Kilo alımını engellemek için kusma, laksatif ve idrar söktürücü kullanımı yaygındır
• Aşırı egzersiz yapar

Anoreksiya nervosanın erken belirtileri:

• Kilo alamama
• Aşırı zayıf olduğunu inkar etme
• Sürekli üşüdüğünden yakınma ve kat kat giyinme
• El ve ayakların sıklıkla aşırı soğuk olması
• Saç dökülmesinde artış; yastıkta ve saç fırçasındaki saçlarda belirgin artış
• Baş dönmesi şikayetleri
• Bayılma
• Kişinin başkalarına yemek hazırlaması ama kendisnin yememesi

Bulumia Nervosa: Bulumia Nervosa aşırı yeme atakları ve sonrasında gelen sağlıksız kilo kontrol yöntemlerinin uygulanması şeklinde tanımlanabilir. Özellikle kusma, aşırı derecede egzersiz ve laksatif kullanımı yaygındır. Burada da amaç anoreksiya nervosadaki gibi zayıf bir bedene sahip olma arzusudur. Bulumik kişiler, anoreksik kişilerden farklı olarak normal kiloda ya da kilolu olabilirler.

• Tıkınrcasına yeme nöbetleri sırasında önceden planladığı yasaklı olan yüksek kalorili yiyecekleri (çikolata, pasta, dondurma vb.) “gözü dönmüş” bir biçimde yer.
• Tıkınırcasına yeme epizodlarını suçluluk ve kendinden iğrenme gibi duygular takip eder
• Atak sonrası pişmanlık yaşar, kendilerini acımasızca eleştirir
• Kilo dalgalanmaları sıktır
• Tıkınma epizodları ortalama 1 saattir
• Başkalarının kendisini nasıl gördüğü ile ilgili aşırı derecede endişe duyar

Bulumia nervosanın erken belirtileri:

• Laksatif ya da zayıflama hapları (kötüye) kullanımı
• Yoğun olarak “mide bozulması” şikayeti
• Ağız çevresinde kızarmalar
• Dişlerde ani ve hızlı çürümeler
• Gözde küçük kırmızı lekeler
• Yüzde ve yanaklarda şişkinlik

Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu: Tekrarlayan tıkınırcasına yeme nöbetleri mevcuttur.Örneğin kişi, belirli bir sürede (mesela herhangi bir 2 saat içinde) benzer şartlar altında ve benzer sürede başka birinin yiyebileceğinden daha fazla yiyecek tüketir. Yemek yeme davranışı kontrolden çıktığını hissi yaygındır.

• Gün boyunca sürekli yemek yeme
• Sadece yemek yiyerek stres ve olumsuz duygularla başa çıkabileceğine inanma
• Duygularını ve kendi ifade etmede tıkanma
• Başkalarının yanındayken normal oranda yeme, yalnızken tıkınma
• “Ya hep ya hiç” düşüncesi de baskın düşüncedir/ ya diyet yapılır ya da her şey yenir

Tıkınırcasına yeme bozukluğunun erken belirtileri:

• Aç olmadığı halde yemek yeme
• Sürekli çok yediğinden yakınma
• Aşırı hızlı yeme
• Üzgün, kızgın ya da keyifsiz olduğunda aşırı yeme
• Gizlice yemek yeme
• Hızlı bir biçimde kilo alma
• Mutfakta ya da buzdolabında sık sık yemek kaybolması

Yeme Bozukluklarının ortaya çıkardığı medikal sorunlar:

Yeme bozukluklarında erken teşhis ve tedavi kişide kalıcı hasarlar kalmasını önlemek adına çok önemlidir. Bu tip bozukluklar tedavi edilmediğinde daha da kötüye gitme eğilimindedirler. Ebeveynlerin çocuklarını gözlemlemeleri ve gerektiğinden bir uzmandan yardım almaya açık olmaları yaşamsal nitelik taşır.

• Dişler: diş minelerinde erozyon, çürüklerde artış
• Sindirim sistemi: kalın bağırsak anomalileri, kusmaya bağlı yemek borusu hasarları, mide tahrişi, böbrek ve karaciğer problemleri
• Kemikler:osteoporoz, kemilklerde hassasiyete bağlı çabuk kırılmalar, kemik kütlesinde azalma
• Hormonal değişiklikler: adet düzensiziliği, adet kesilmesi, erken başlayan kişilerde büyüme-gelişme geriliği
• Kalp ve damar sistemi: kalp kasının erimesi, kalp ritm bozuklukları,kan basıncında düşme, nefes darlığı

Aile yeme bozukluğu olan çocuğa nasıl davranmalıdır?

• Öncelikle çocuğunuzun bu durumda olmayı seçmediğini unutmayın. Yukarıda da belirttildiği gibi yeme bozuklukları bir çok farklı faktörün etkileşimi sonucu ortaya çıkar, durumu tek bir sebebe ya da kişiye bağlamanın hiç kimseye faydası yoktur.

• Çocuğunuz kendisinde yeme bozukluğu olduğunu hemen kabul etmeyebilir. Israrcı olmak yerine, ona zaman verin.

• Yeme bozukluğunun işlevselliğini düşünün. Bu durum sağlıksız bi yolla da olsa, bir amaca ve hedefe hizmet ediyor. Çocuğunuza karşı empatik olun ve neyin onu bu denli zorluyor olabileceğini düşünün.

• Çocuğunuz düşük özgüven, başarısızlık ve yetersizlik gibi duygularla baş etmeye çalışıyor olabileceğini aklınızdan çıkarmayın ve onların kendilerini ifade etmeleri konusunda cesaretlendirin.

• Eleştiri, yargılama, cezalandırma gibi yöntemlere başvurmayın. Bu tutumlar sadece çocuğunuz sizden uzaklaşmasını ve kendini anlaşılmıyor ve yalnız hissetmesini sağlar. Anlayışlı ve kabullenici olun.

• Çocuğunuzun olumlu ve güçlü tarafları da olduğunu hatırlayın ve bu yönlerini destekleyin.

• Ufacık bir şüpheniz bile varsa, mutlakabir uzmana danışın. Sorunu ertelemenin ciddi riskler ortaya çıkarbileceğini göz ardı etmeyin.